Văn bản Dòng họ Nguyễn Hữu

Đình làng

Thôn Đồng Ngậu thuộc xã Quỳnh Giao, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình. Trước cách mạng tháng 8-1945, Đồng Ngậu thuộc xã Ngẫu Khê, tổng Sơn Đồng, huyện Quỳnh Côi, tỉnh Thái Bình; cư dân không quá 100 đinh (đinh = nam công dân từ 18 đến 45 tuổi), là một làng nhỏ ở cực bắc tỉnh. Sông Luộc cách làng 2 km về phía tây bắc; bên kia sông thuộc địa giới tỉnh Hải Dương. Làng nằm bên bờ Đông của sông Nam Hà, gần cầu Dậu.

Là một làng thuần nông, nhưng ruộng đất rất ít. Trước cách mạng, cả thôn chỉ có một hộ có trên dưới 10 mẫu (mẫu Bắc bộ = 3.600 m²) ruộng tư điền; hộ nào có 4, 5 mẫu đã là nhà giàu. Tháng ba ngày tám không phải mùa vụ, thanh niên nghèo thường phải lên bắc, một từ địa phương chỉ việc đi kiếm sống bằng cách đến vùng Chũ, Kép thuộc Bắc Giang làm thuê cho “khách” (nhà giàu người dân tộc). Nhiều người đi rồi lập nghiệp và ở luôn trên Bắc Giang, không về làng nữa.

Một số nghề phụ chỉ làm vào những lúc nông nhàn gồm có: trồng dâu (trước đây dâu trồng tại bãi sông đồng Ghép), nuôi tằm, trồng bông, kéo sợi dệt vải. Thanh niên còn có nghề chèo thuyền soi cá ban đêm gọi là “đi bơi”: thuyền mùng bằng tre đan phết cây, bơi bằng 2 mái dầm cặp sát theo bờ sông Luộc; cá đang ngủ giật mình vì tiếng chèo khua nước, bị ánh đèn chai treo ở mũi thuyền làm chói mắt, tự động nhảy vào thuyền.

Đình làng thờ thành hoàng tên húy là Hoài, một vị anh hùng có công với nước được sắc vua phong. Hội làng mở mỗi năm vào các ngày 4, 5, 6 Tết âm lịch; ngày 6 kết thúc lễ hội, có trò chơi đánh phết diễn lại trận đánh lịch sử trước sân đình.

Họ Nguyễn Hữu đông, chiếm gần hết làng. Các họ khác như Nguyễn Đắc, Nguyễn Văn, Hoàng v.v… rất ít và thường có thông gia với Nguyễn Hữu. Các họ sống hòa hợp, đùm bọc nhau đồng góp công sức lo toan việc làng, việc nước. Đời sống dân cư, tập quán, phong tục tựa như phần lớn các làng nông ở đồng bằng sông Hồng.